In een cijnsboek werd per cijnsgoed (grond of huis) de verschuldigde cijns en de naam van de eigenaar (cijnsheffer) en de cijnsplichtige opgeschreven. Het cijnsboek is vernoemd naar de plaats van een goed of naar de instelling (bvb. klooster) die de cijns int.

De cijns is een aan een onroerend goed gebonden jaarlijkse belasting, die moet betaald worden in geld of in natura.

Het cijnsboek van Mazenzele ca. 1650

Het cijnsboek van Mazenzele somt alle cijnzen van de parochie op. De naam van de cijnsplichtige wordt opgegeven, de oppervlakte van het cijnsgoed (in bunders-dagwanden-roeden) en de plaats met (vier) belendende percelen. De cijns wordt uitgedrukt in geld (gulden, stuivers mijten, gulden Lovens, groten Vlaems, gulden parisis) of in natura (hoenderen, kapoenen, ganzen, rogge, graan)

Het cijnsboek bevat 156 geschreven bladzijden.

De eerste bladzijde van het handschrift is onleesbaar. Op enkele andere bladzijden is de linker- of rechterrand onleesbaar.

Het handschrift kan maar bij benadering gedateerd worden omdat de eerste pagina onleesbaar is. Aan de hand van de later bijgeschreven jaartallen dateert het van voor 1643.

Bij 46 cijnzen staat de vermelding: 'Goossens cheyns'.

Daarnaast zijn er 20 'Andere cheynsen in de prochie van Baerdegem'. Deze zijn uitgedrukt in penningen (Vloms, parisis, Aelsters) , rente, hoenders en 'cappuynen' ('pluymen' ).

Vervolgens worden in Baardegem nog twee andere cijnzen in rogge of graan vermeld.

Dan volgen 58 cijnzen in rogge in Mazenzele (in sisteren en veertelen).

Tenslotte volgen 22 cijnzen in haver ('evene') in Mazenzele en omstreken (in veertelen).

Niet alleen de eigenaar van de cijns wordt aangeduid maar dikwijls ook de vorige eigenaar en de voorlaatste eigenaar.

In de rand van de tekst zijn bij bijna alle percelen later een aantal jaren vermeld (1543 tot 1569) dat de cijn betaald werd. Bij twee derden van de cijnzen wordt de naam opgegeven van de persoon die de cijns later gekocht of geruild heeft.

De oppervlakte grond waarop de cijnzen rusten is meestal een dachwand en varieert van 20 roeden tot 5 bunder. In het totaal bedraagt het voor Mazenzele 85 bunder of  20% van de totale oppervlakte van de parochie. 29 huizen en 94 andere percelen zonder vermelding van oppervlakte zijn niet meegeteld. De cijnzen worden geheven op lant, weyde, groenswaerde, meersch, bosch, eussel en ook op een hofken en een hoplochtinck. Een deel van het land wordt bebouwd in helftwinning.

De 77 hofsteden zijn opgenomen in een afzonderlijk bestand met het nummer van het perceel. Drie hofsteden zijn 'onbehuysd'. Twintig hofsteden worden met naam genoemd, o.a. de priesteragie hofstadt, h. sacramentshofstadt, de cure van Masensele, den schellinck, de cleykercke, het hemelryck en de gulde plaetse alsnu betimmert met een gemetst huys.

Meer dan honderd toponiemen worden opgetekend in een afzonderlijk bestand met het nummer van de percelen waarbij ze worden vermeld. Onder andere: berenbroeck, cortenbosch, eeckhout, geertsrot, hemelryck, linnedinck, panneelmeersch, reppelsberch en wittebroot.

Het cijnsboek geeft ook de namen van meer dan 200 verschillende personen. Deze namen zijn in een afzonderlijk bestand alfabetisch opgenomen met de vermelding van de nummers van de percelen waarbij zij worden vermeld. Ook 25 (geestelijke) instellingen hebben cijnzen in Mazenzele.